Δευτέρα 28 Απριλίου 2008

Προβληματισμοί περί Παιδείας, από ένα άρθρο...

Μόνο ο δάσκαλος μετράει!

Η ποιότητα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε μια χώρα δεν εξαρτάται ούτε από τις κρατικές δαπάνες, ούτε από το μέγεθος της τάξης, ούτε από τον «προοδευτικό» χαρακτήρα των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων!

Εξαρτάται από έναν και μοναδικό παράγοντα: την ποιότητα του εκπαιδευτικού προσωπικού. Τα επιτυχημένα εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο είναι εκείνα που καταφέρνουν να εντάσσουν στο διδακτικό τους προσωπικό τους πιο ταλαντούχους. Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει η έρευνα την οποία έκανε η γνωστή εταιρεία συμβούλων McKinsey. Στόχος της ογκώδους έρευνας -που πραγματοποιήθηκε τα έτη 2000 με 2007- ήταν να εντοπίσει τους παράγοντες εκείνους που παίζουν τον καθοριστικό ρόλο στην ποιότητα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας παιδείας.

Ένα από τα πρώτα συμπεράσματα της έρευνας είναι ότι οι δαπάνες για την παιδεία καθώς και το μέγεθος της τάξης δεν φαίνεται να παίζουν ουσιαστικό ρόλο στις επιδόσεις των μαθητών

Παίρνοντας ως άξονα αναφοράς τις επιδόσεις των διάφορων εκπαιδευτικών συστημάτων στον κόσμο -όπως προκύπτει από τη γνωστή έκθεση Piza του ΟΟΣΑ καθώς και άλλες ανάλογες μελέτες- καθώς και συνεντεύξεις με πάνω από 100 ειδικούς, πολιτικούς και εκπαιδευτικούς σε όλο τον κόσμο, η έρευνα της McKinsey προσπάθησε να εντοπίσει τα κοινά στοιχεία τα οποία έχουν όλα τα top εκπαιδευτικά συστήματα- όπως της Φινλανδίας, της Σιγκαπούρης, της Νότιας Κορέας κ.λπ. Ένα από τα πρώτα συμπεράσματα της έρευνας είναι ότι οι δαπάνες για την παιδεία καθώς και το μέγεθος της τάξης δεν φαίνεται να παίζουν ουσιαστικό ρόλο στις επιδόσεις των μαθητών.

Μεταξύ των ετών 1980 και 2005, οι δημόσιες εκπαιδευτικές δαπάνες στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στις ΗΠΑ ανά μαθητή αυξήθηκαν κατά (αποπληθωρισμένο) 73%. Την ίδια περίοδο οι ΗΠΑ προσέλαβαν περισσότερους δάσκαλους/καθηγητές με αποτέλεσμα η αναλογία εκπαιδευτικών/μαθητών να μειωθεί κατά 18%. Το μέγεθος των τάξεων στις ΗΠΑ το 2005 ήταν το μικρότερο στην ιστορία της χώρας. Όμως οι επιδόσεις των μαθητών το 2005 παρέμειναν στα επίπεδα του 1980. Ανάλογα είναι και τα αποτελέσματα και σε άλλες χώρες. Μεταξύ των ετών 1995-2004 χώρες όπως η Νέα Ζηλανδία, η Αυστραλία, η Σουηδία, η Νορβηγία, η Ολλανδία και η Ιαπωνία αύξησαν θεαματικά τις δαπάνες τους για την παιδεία. Όμως οι μέσες επιδόσεις των παιδιών στα μαθηματικά ηλικίας 13 και 14 ετών, είτε παρέμεναν οι ίδιες είτε χειροτέρευσαν.

οι μαθητές που διδάσκονται από καλούς εκπαιδευτικούς θα προχωρήσουν με τριπλάσια ταχύτητα από ό,τι μαθητές με κακούς εκπαιδευτικούς

Τα τελευταία έτη κάθε χώρα στον ΟΟΣΑ αύξησε τον αριθμό του εκπαιδευτικού προσωπικού σε σχέση με τον αριθμό των μαθητών. Όμως όλες οι έρευνες δείχνουν ότι η μείωση του μεγέθους της τάξης δεν έχει σημαντικές επιπτώσεις στις επιδόσεις των μαθητών. Από τις 112 μελέτες, μόνο οι 9 έδειξαν ότι υπάρχει ένας θετικός συσχετισμός. Οι άλλες 103 βρήκαν είτε ότι δεν υπάρχει καμιά σχέση είτε ότι υπάρχει αρνητική σχέση -δηλαδή η μείωση του αριθμού των μαθητών σε μια τάξη όχι μόνο δεν βελτιώνει τις επιδόσεις αλλά ενίοτε τις χειροτερεύει. Η εξήγηση είναι απλή: στο βαθμό που η μείωση του μεγέθους των τάξεων σημαίνει περισσότερους καθηγητές, αυτό συνεπάγεται -με σταθερό το επίπεδο των δαπανών- αφ’ ενός λιγότερα χρήματα για κάθε καθηγητή και αφετέρου -και αυτό είναι το πιο σημαντικό- μειωμένες απαιτήσεις στην επιλογή του διδακτικού προσωπικού. Ο κυριότερος παράγοντας που φαίνεται να επηρεάζει τις μαθητικές επιδόσεις είναι η ποιότητα του εκπαιδευτικού προσωπικού. Διάφορες μελέτες που λαμβάνουν υπόψη τους όλους τους παράγοντες δείχνουν ότι οι μαθητές που διδάσκονται από καλούς εκπαιδευτικούς θα προχωρήσουν με τριπλάσια ταχύτητα από ό,τι μαθητές με κακούς εκπαιδευτικούς. Οι επιπτώσεις για τον μαθητή, σύμφωνα με την έκθεση, ενός χαμηλής ποιότητας δασκάλου στα πρώτα χρόνια του σχολείου, μπορεί όχι απλώς να είναι αρνητικές αλλά και μη αντιστρέψιμες. Όπως δείχνει μια σειρά ερευνών, οι μαθητές που δεν κάνουν αρκετή πρόοδο τα πρώτα χρόνια στο δημοτικό σχολείο, λόγω ενός κακού δασκάλου, έχουν ελάχιστες πιθανότητες να ανακάμψουν αργότερα.

Τα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο στρατολογούν τους δασκάλους από το κορυφαίο 5%- 30% των αποφοίτων

Τα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα στρατολογούν συστηματικά τους πιο προικισμένους για να τους εντάξουν στο εκπαιδευτικό προσωπικό. Αυτό το επιτυγχάνουν μέσω της αυστηρής επιλογής των ατόμων που θα φοιτήσουν σε παιδαγωγικές ακαδημίες ή ανάλογα ιδρύματα. Τα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο στρατολογούν τους δασκάλους από το κορυφαίο 5%- 30% των αποφοίτων. Στην Κορέα από το 5%, στη Φινλανδία από το 10% και στο Χονγκ Κονγκ και τη Σιγκαπούρη από το 30%. Αντίστροφα τα κακά εκπαιδευτικά συστήματα συνήθως ελκύουν τους χειρότερους. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Μέση Ανατολή -όπου το επίπεδο της παιδείας είναι ιδιαίτερα χαμηλό- οι δάσκαλοι προέρχονται από το χειρότερο 30%. Το ίδιο παρεμπιπτόντως ίσχυε και μέχρι πρόσφατα στις ΗΠΑ!

Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο των καλών εκπαιδευτικών συστημάτων είναι ότι δίνουν μεγάλη έμφαση στη σωστή επιλογή των ατόμων που θα αναλάβουν ηγετικό ρόλο στο σχολείο (διευθυντές, γυμνασιάρχες λυκειάρχες). Όλες οι έρευνες δείχνουν ότι χωρίς έναν αποτελεσματικό και ικανό ηγέτη, ένα σχολείο είναι αδύνατο να αναπτύξει μια κουλτούρα υψηλών προσδοκιών ή να προσπαθεί να επιτύχει συνεχή βελτίωση. Ο μοναδικός ρόλος και η μοναδική υποχρέωση του διευθυντή ενός σχολείου είναι να επιβλέπει την ποιότητα της διδασκαλίας του απασχολούμενου εκπαιδευτικού προσωπικού. Δεν έχει καμιά άλλη γραφειοκρατική υποχρέωση, έτσι ώστε να μπορεί να αφοσιωθεί απερίσπαστα στο έργο του, που είναι η βελτίωση της διδασκαλίας των υφισταμένων του.

—————————————————————————-

Σημειώσεις:
Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 7/4/08


Μέρες που είναι πιθανόν κάποιος να θεωρήσει άσχετο το ζήτημα με το οποίο καταπιάνομαι. Όμως, το μεγάλο θέμα της Παιδείας, δεν έχει γιορτές και σχόλες. Πρέπει να μας απασχολεί 24 ώρες το 24ωρο, 7 μέρες την εβδομάδα, γιατί αναφερόμαστε στη σπουδαιότερη επένδυση, που δεν είναι άλλη από το μέλλον, τα ίδια τα παιδιά μας. Αφορμή μου έδωσε το πιο πάνω άρθρο. Βλέπουμε με πόση τακτική προχωρούν στα ζητήματα Παιδείας πολλές από τις χώρες που θεωρούμε ως πρότυπα. Αναπτύσσονται προβληματισμοί, επενδύονται σημαντικά ποσά, δοκιμάζεται ανθρώπινο δυναμικό και έχουν συμπεράσματα. Και εμείς, ως λαός της κοινωνικής κριτικής, λέμε με στόμφο "Έχουν έρευνα"...

Και όμως, αυτό δεν είναι έρευνα. Το να αυξήσεις των αριθμό των διδασκόντων δεν είναι έρευνα. Είναι προβληματισμός, πώς θα γίνει καλύτερο ένα σύστημα, πώς θα αξιοποιήσεις περισσότερους ανθρώπους που λέγονται (ή θέλουν να λέγονται) εκπαιδευτικοί, προκειμένου να επιτύχεις, ως Κράτος, καλύτερα αποτελέσματα στο σύνολο της Παιδείας. Φυσικά, οι έρευνες γίνονται σε χώρες όπου υπάρχει ΠΑΙΔΕΙΑ και όχι παραΠΑΙΔΕΙΑ, όπως στη χώρα μας. Εδώ οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις γίνονται σε συνάρτηση με την παραπαιδεία, το φροντιστηριακό κατεστημένο. Εξετάσεις στη Β' και Γ' Λυκείου, 9 μαθήματα, εξετάσεις μόνο στη Γ' Λυκείου και 6 μαθήματα, ο καβγάς, δηλαδή, για το πάπλωμα! Ουσία καμία. Οι δάσκαλοι, κάθε βαθμίδας, προσλαμβάνονται μέσω ΑΣΕΠ, ή, ακριβέστερα, προσλαμβάνονταν μέσω ΑΣΕΠ, γιατί η κυβέρνηση της Ν.Δ. έχει άλλη αντίληψη για τις προσλήψεις. Ουδείς ενδιαφέρθηκε σοβαρά, ουδείς μέχρι σήμερα πήρα το κόστος να κάνει ένα βήμα παραπάνω, να βάλει στο τραπέζι ως Εθνικό Θέμα την Παιδεία και να χαραχτεί μια εθνική στρατηγική, πιλοτικά έστω, για τα επόμενα 6 χρόνια, παρακολουθώντας το μαθητή χωρίς φροντιστηριακή υποστήριξη. Από την Α' τάξη του Γυμνασίου μέχρι την Γ' Τάξη του Λυκείου. Να συγκροτηθεί μια ομάδα ανθρώπων που θα παρακολουθεί την πρόοδο των παιδιών σε σχολεία με ΠΛΗΡΗ σύνθεση, με υποστήριξη που θα παρέχεται από το ίδιο το σχολείο. Και φυσικά, μιλάμε για σχολείο, στο οποίο θα διδάσκουν ΔΑΣΚΑΛΟΙ και όχι κάποιοι που τυχαία βρέθηκαν στο χώρο της Παιδείας. Να εφαρμοστούν συστήματα Επαγγελματικού Προσανατολισμού, να υπάρξει Συμβουλευτική Ψυχολογία, να συνδυαστεί το καλύτερο, προκειμένου να υπάρξει ένα αποτέλεσμα. Και αυτό είναι έρευνα! Είμαι βέβαιος πως οι δυνατότητες υπάρχουν. Τα φροντιστήρια είναι γεμάτα από δασκάλους που και θέλουν και μπορούν να παρέξουν υπηρεσίες εκπαίδευσης εξαιρετικά ποιοτικές. Το Κράτος οφείλει να ψάξει να βρει αυτό το ανθρώπινο δυναμικό και να το αξιοποιήσει. Να επιλέξει για τα σχολεία τους πραγματικά καλύτερους, να δώσει τα κίνητρα στο Δάσκαλο να βρεθεί στο σχολείο, να αγαπήσει την εργασία του και να δώσει τον εαυτό του για την Παιδεία. Οι άνθρωποι υπάρχουν. Και φυσικά το να αξιοποιηθούν οι καλύτεροι, ίσως είναι και ένα ακόμη κίνητρο. Ο συνδυασμός Σχολείο-Δάσκαλος-Επαγγελματικός Προσανατολισμός-Συμβουλευτική Ψυχολογία (με συνεχή αξιολόγηση των Δασκάλων) μπορούν να υπάρξουν στα σχολεία μας. Το μεγάλο ζητούμενο είναι η βούληση. Υπάρχει; Όταν στο προηγούμενο έτος τα νοικοκυριά επιβαρύνθηκαν 4 δισ. € για την εκπαίδευση, σημαίνει ότι τα περιθώρια για να γίνει η Παιδεία μας αντιπροσωπευτική του πολιτισμού μας, υπάρχουν. Εκτός αν αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε για ποιον Πολιτισμό ομιλούμε...

Γιάννης Γ. Αγγέλου


5 σχόλια:

KΑΡΜΕΝ είπε...

Η γνώμη μου είναι ότι παίζει μεγάλο ρόλο και η ανατροφή που παίρνει το παιδί από το σπίτι. Μην ξεχνάμε: ότι καταφέρνει ένας δάσκαλος σε 6 ώρες στο σχολείο, μπορεί άνετα να το γκρεμίζει το οικογενειακό περιβάλλων. Σε μια γενιά γονιών, που το 1/3 έχει τελειώσει μόνο το γυμνάσιο και αν, είναι πολύ εύκολο να δοθεί στο παιδί η λάθος καθοδήγηση. Προσωπικά είμαι εναντίων των φροντιστηρίων, ανεξέλεγκτα και μόνο για να κάνουν ότι κάνουν και οι άλλοι. Η υποβάθμιση των δασκάλων από τους γονείς, σε συζητήσεις στο σπίτι, ακολουθείται από περιφρόνηση τους από τα ίδια τα παιδιά. Και σύγχρονος απαξίωση των διδασκόντων. Γιατί να κρυβόμαστε, οι ψυχολόγοι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά που πρέπει να κάνει ο εκπαιδευτικός. Αλλά, μπορούν μάλλον να διορθώσουν την κακή εννοούμενη ανατροφή από την οικογένεια? Όχι, γιατί πάλι αυτή η προσπάθεια θα υποβαθμιστεί από τους ίδιους γονείς, που «ξέρουν καλύτερα», γιατί είναι τα παιδιά τους, όπως λένε συνήθως.
Η λύση, μάλλον, είναι στην μέση. Όταν μαθαίνεις από μικρός ότι μόνο με τα φροντιστήρια «μαθαίνεις», δεν δίνεις καν σημασία στο σχολείο.
Θα σου πω κάτι- η κόρη μου δεν έκανε φροντιστήρια (γιατί της ΕΞΗΓΗΣΑ την άποψη μου πάνω σε αυτό), όποτε ήταν αναγκασμένη να ΠΡΟΣΕΧΕΙ στο σχολείο, είχε και την περηφάνια να μην θέλει βοήθεια από μένα και όλα πήγαν καλά. Το μοναδικό που έκανα ήταν να της αγοράσω επιπλέον βιβλία και να την συμβουλεύω να διευρύνει την ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗ. Επίσης, να επιτρέπω και να εμπιστευτώ την ικανότητα της να καταλάβει τι θέλει και που έχει αληθινά κλήση και αγάπη για το αντικείμενο.
Το θέμα, κατά την δική μου άποψη, δεν είναι οι δάσκαλοι, αλλά η έλλειψη μαθημάτων, όπως π.χ. βιολογία, ανατομία (ειδικά επειδή είμαστε άνθρωποι), πολιτικές επιστήμες (πάνε τα παιδιά να ψηφίζουνε με κριτήρια την ηλικία, η την ομορφιά, η ότι προβάλουν τα ΜΜΕ, η ότι ψηφίζουν οι φίλοι, οι γονείς, το ρουσφέτι, κ.λ.π.), γεωγραφία,κ.λ.π. Τέλος- πάντων ότι θα τους διευρύνει τον ορίζοντα και θα μπορούσε να τους δώσει ένα κάποιο επίπεδο γενικών γνώσεων. Τελειώνουν πολλοί το γυμνάσιο, μερικές φορές και το λύκειο και έχουν σοβαρά ελλείμματα. Και ας κάνανε και 10 φροντιστήρια επιπλέον.
Και αυτό θα έπρεπε να μας προβληματίσει σαν γονείς. Σημαίνει ότι κάτι δεν κάναμε καλά. Αντί αυτό, βλέπω ότι πολλοί ρίχνουν το φταίξιμο στους εκπαιδευτικούς, η σε οποιωνδήποτε άλλον. Μαθαίνουν στα παιδιά τους το ρουσφέτι και την αναξιοκρατία σαν εύκολη λύση. Και με αυτό τέλειωσαν την «δουλειά» τους σαν γονείς.
Θα έπρεπε να γίνει ένα σχολείο δια βίου, που να συμμετέχουν τα βράδια και οι γονείς, για να μάθουν πώς να είναι σωστοί.
Αυτά και λίγα λέω. Μας λείπουν, με αυτή την λογική και οι κοινωνικοί λειτουργοί. Αλλά το πιο σημαντικό, τα παιδιά μάθανε ότι έχουν δικαιώματα (και είναι καλό), δεν μάθανε όμως ότι έχουν και υποχρεώσεις και κυρώσεις.
Λοιπόν, αγγίζεις ένα μεγάλο θέμα, ειδικά για την Ελλάδα. Και είναι εύκολο να λέμε απλά δεν έχουμε ανάγκη μεγαλύτερο αριθμό εκπαιδευτικών. Συμφέρει οικονομικά. Αλλά ξεχνάμε να πούμε στους εαυτούς μας ότι έχουμε ανάγκη Ανθρωπιάς, για να μπορέσουμε να δώσουμε τις σωστές αξίες και αρχές ζωής στα παιδιά μας. Ότι η Αλλαγή πρέπει να γίνει πρώτα απ’όλα από τον εαυτό μας. Μόνο έτσι θα ξέρουμε ότι αυτό που ζητάμε είναι και το σωστό.

Μια κοινωνία για όλους είπε...

Χρόνια πολλά για τις ημέρες. Το θέμα είναι μεγάλο. Με προκάλεσε το άρθρο της Ε και γι΄αυτό και έγραψα σχετικά. Βλέπεις, η Παιδεία, είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων και για να καταφέρουμε κάτι, πρέπει να τους αναλύσουμε όλους. Κάποια στιγμή θα δημοσιεύσω ένα κείμενο πλήρες, για την Παιδεία, από την προσχολική μέχρι τα μεταδιδακτορικά. Σε ευχαριστώ για το σχόλιό σου! Επιφυλάσσομαι!

Ανώνυμος είπε...

Σημαντικότατος παράγοντας είναι η ποιότητα των μαθητών.

“… it is probably wiser to define a “good” school in terms of student body characteristics than in terms of its budget or school resources. According to Jencks, once a good school starts taking in “undesirable” students (the definition of desirable sometimes pertains to academic, social, or economic attributes), its academic standing automatically declines. He concluded that while an elementary schools’ social composition had only a moderate effect on student’s cognitive achievement, secondary or high school social composition had a significant effect on achievement. … The type of friends students are likely to make, the values they are exposed to, and satisfaction or dissatisfaction with the school, are all dependent upon the character of the student body. ”

http://www.vdare.com/sailer/080427_education.htm
http://www.vdare.com/Sailer/two_incomes.htm

Όσοι γονείς δε μπορούν να στείλουν τα παιδιά τους σε σχολεία χωρίς παιδιά μεταναστών, ας αρχίζουν να τα προετοιμάζουν για να γίνουν σερβιτόροι.

KΑΡΜΕΝ είπε...

Χρόνια Πολλά και πάλι, Γιάννη.
Περιμένω με ανυπομονησία το άρθρο σου.

@anonimos,
Μήπως θα έπρεπε να αναρωτηθούμε πως και τόσα παιδιά μεταναστών κρατάνε τα πρωτιά? Λόγου χαρακτήρας? Λόγου ανάγκης δεκτικότητας από την κοινωνία?
Και ποια είναι η απάντηση της ελληνικής κοινωνίας, η καλύτερα ενός μεριδίου της (βλέπε την υπόθεση βιασμού της βουλγάρας και την Καταγραφή με το κινητό από την αδελφή του ενός δράστη, που πέρασε στο ντούκου). Μήπως τελικά οι άνθρωποι του μόχθου (η πολλοί από αυτούς) δίνουν καλύτερα παραδείγματα και αρχές στα παιδιά τους? Που μαθαίνουν ότι για να κερδίζεις στην ζωή, πρέπει να κοπιάζεις, σε αντίθεση με τα παιδιά προνομιούχων, που μαθαίνουν ότι τα «δικαιούνται» όλα με φασιστικό (μερικές φορές) τρόπο? Και που είμαστε εμείς? Κλείνουμε τα μάτια? Και τα αυτιά?

Ανώνυμος είπε...

"Μήπως θα έπρεπε να αναρωτηθούμε πως και τόσα παιδιά μεταναστών κρατάνε τα πρωτιά?"

Τόσα = πόσα?

Φαίνεται να νομίζετε ότι τα σχολεία του Αγ. Παντελεήμονα και του Μεταξουργείου στα οποία τα παιδιά μεταναστών πλειοψηφούν, σκίζουν στις πανελλήνιες...

"(βλέπε την υπόθεση βιασμού της βουλγάρας και την Καταγραφή με το κινητό από την αδελφή του ενός δράστη, που πέρασε στο ντούκου)"

Δεν πέρασε στο ντούκου. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Πρώτου Θέματος αν θυμάμαι καλά η δικαιοσύνη έκρινε ότι δεν υπήρξε βιασμός.